Srebreničanin koji je zadužio Evropu: Znate li ko je bio Selman Selmanagić? A danas o njemu šute…

Podsjećanjem na doprinos regiona Srebrenice dvomilenijskom razvoju civilizacije Evrope, njenog mjesta i značaja na privrednoj karti bivše države Jugoslavije, na kojoj je Srebrenica do posljednjeg agresivnog rata, zauzimala prvo ili drugo mjesto na listi privredno najrazvijenijih opština, kako se govorilo, od Triglava do Đevđelije, demaskirana je lažna slika o siromašnoj muslimanskoj enklavi u kojoj je vojska i policija Republike Srpske napravila presuđeni genocid.

Mnogi Srebreničani su kroz historiju zadužili našu zajednicu naroda pa i Evropu. Takav je bio renesansni prosvjetitelj, bosanski franjevac Đuro Dobri iz Srebrenice, a u moderno doba diplomac i profesor na Bauhausu, Selman Selmanagić.

Prije nekoliko godina (2014.) g. Aida Abadžić Hodžić je napisala knjigu Selman Selmanagić i Bauhaus, koju je izdao Bošnjački institut – Fondacija Adila Zulfikarpašića. Šta je značila pojava Bauhausa u evropskoj historiji moderne arhitekture i dizajna i ko je bio Selman Selmanagić (1905.-1987.) iz Srebrenice?

U Njemačkoj je 1919. godine, u Weimaru, osnovana Škola umjetnosti i dizajna koja je uz sve nedaće političke nestabilnosti, novčane oskudice i unutarnje rascjepe proizvela u 14 godina samo oko 500 diplomaca, ipak bila najuticajnija škola dizajna u XX stoljeću. Škola se iz Weimara 1925. godine seli u Dessau, a nakon zabrane rada od strane nacista, seli u Berlin (1931). Osnivanje prve škole industrijskog oblikovanja je bila vizija modernističkog arhitekte Waltera Gropiusa. Primjenjivala se moderna praktična nastava, metoda grupnog rada slikara, kipara, arhitekata, tkača, fotografa i drugih što je dovelo do otkrića novih tehnika i do prevladavanja jaza između „čiste” umjetnosti i industrije.

U Bauhausu su radili kao nastavnici slikari Paul Klee (izvrstan violinist koji se posvetio studijama likovne umjetnosti); Vasilij Kandinski (jedan od pionira apstraktne umjetnosti); Lyonel Feininger (nadareni muzičar koji je izabrao slikarsku karijeru); arhitekti Hans Meyer, Mies van der Rohe, Herbert Bayer…, samouki umjetnik Laszlo Moholy-Nagy koji je poučavao na znanstveni način i koji je kasnije u Chicagu utemeljio vlastitu školu dizajna; Josef Albers, njemački i američki umjetnik i matematičar i profesor likovne umjetnosti, jedan od začetnika Op arta i minimalizma; Ludwig Hilberseimer, napustio studiranje arhitekture u Karlsruheu i radio u najistaknutijim arhitektonskim uredima, objavio mnoge teorijske zapise o umjetnosti, arhitekturi i gradnji. Hannes Meyer ga angažira da podučava u Bauhausu. Kao i mnogi drugi članovi Bauhausa, pred Drugi svjetski rat bježi u Ameriku gdje nastavljaju sjajne karijere.

Mis van der Roe (Mies van der Rohe), njemački i američki arhitekta, je uz Waltera Grophiusa i Le Courbisiera najznačajnije ime u stvaranju moderne funkcionalne arhitekture. Njegov projekat vile Tugendhat u Brnu (Češka) je proglašen remek- djelom moderne arhitekture funkcionalizma i upisano na listu Svjetske kulturne baštine – UNESCO.

Na Bauhausu su se iz naših krajeva školovali Otti Berger, arh. Gustav Bohutinski i Ivana Tomljenović-Meller iz Hrvatske, August Černigoj iz Slovenije i arh. Selman Selmanagić iz Bosne i Hercegovine koji je jedini od njih diplomirao.

Selmanagić nakon završene Srednje umjetničke škole u Sarajevu nastavlja školovanje dizajna u Ljubljani, a potom upisuje studij arhitekture na Bauhausu gdje ostaje kao asistent i profesor. Diplomu ove najprestižnije i najznačajnije umjetničke škole evropske avangarde pod rednim brojem 100, dobio je Selman Selmanagić, jedini sa područja bivše Jugoslavije.

Zbog profesora Selmana Selmanagića, slavni njemački arhitekta Peter Kulka je 1959. godine, prešao iz Zapadne Njemačke u DDR i upisao studij arhitekture u Visokoj umjetničkoj školi Berlin – Weissensee u DDR-u u kojoj je Selmanagić predavao.

Kao arhitekt i urbanist nakon Drugog svjetskog rata, Selmanagić učestvuje u obnovi Berlina 1945. godine, i njegovi radovi su danas klasici njemačkog dizajna. Njegov bogati arhiv u Berlinu sa prepiskama koje je vodio sa Miesom van der Roheom, Gropiusom, Arndtom, Neutrom… je vodila njegova supruga Emira Hadžibaščaušević-Selmanagić, a danas vode njegove tri kćerke Selma, Azemina i Jasemin.

Selmanagić je do kraja života djelovao kao profesor i pedagog u DDR-u (Istočna Njemačka), a prema vlastitoj želji sahranjen je (1987.) u rodnoj Srebrenici.

Velika je šteta što vladajući režim u Republici Srpskoj nije stvorio ambijent za izgradnju i obnovu banje Guber i potakao stvaranje reprezentativne muzejske postavke u Muzeju Srebrenica u zgradi Kulturnog centra u Srebrenici.

Režim osporava sudski presuđen genocid, a istovremeno ništa ne čini na interpretaciji kulturnog i prirodnog naslijeđa. Privredni, demografski, kulturni i socijalni preporod regiona Srebrenica je moguć, u veoma kratkom roku, ali u drugačijem (građanskom) političkom kontekstu.

Autor: Zoran Bibanović (Depo portal)